Wat is de status en maatschappelijk impact van AI?

In onze informatiemaatschappij lijkt kunstmatige intelligentie (‘AI’) overduidelijk The Next Big Thing. Maar wat AI precies inhoudt is voor velen niet echt helder en zelfs deskundigen zijn daar soms niet altijd even scherp over. Het bijgevoegde document beschrijft de status van kunstmatige intelligentie  en de verwachte maatschappelijke impact daarvan, en is gebaseerd op een inmiddels breed-gedeelde visie dat we het niveau van ‘echte’ intelligentie nog lang niet hebben bereikt. Wat we nu AI noemen is puur number crunching op basis van Big Data en zelflerende systemen (aangeduid als Machine Learning of ML) – in essentie vergelijkbaar met scholieren die de tafel van vier uit hun hoofd leren maar geen idee hebben van de onderliggende rekenregels en de betekenis van de uitkomsten. Dergelijke systemen zijn alleen veilig inzetbaar in situaties die vooraf volledig bekend zijn, of dat nu gaat om zelfsturende auto’s, robots of chatbots. Voor nieuwe, van het aangeleerde patroon afwijkende situaties heeft het systeem geen oplossingen (het systeem is gewoon dom) en is menselijk ingrijpen noodzakelijk, vandaar dat een effectieve samenwerking tussen mensen en machines voorlopig van groot belang blijft.

Daarnaast speelt het ‘dataprobleem’ meestal een uiterst verstorende rol als gevolg van de vaak lastig te interpreteren betekenis van de vastgelegde gegevens, de gebrekkige representatie van die gegevens van de achterliggende werkelijkheid (het steekproefprobleem) en de in technische en juridische zin vaak moeilijke bereikbaarheid van die gegevens. Dit dataprobleem zal alleen maar toenemen wanneer het werkingsgebied van AI groter wordt.

De verwachting is dat voor de inzet van ‘echte’ AI-systemen – wanneer de kloof tussen ML en AI is overbrugd – bij operationele routinewerkzaamheden nog een decennium of twee nodig zal zijn, dat de inzet van AI voor hogere besluitvormingsprocedures heel wat meer tijd zal kosten en dat een verdere doorontwikkeling naar super-intelligentie nog veel langer zal duren – als het ooit zover komt. Het ontwikkelingsproces zal veel tegenslagen kennen, zoals de recente afgang van IBM met het over-ambitieuze Watson Health project en de grote problemen die zich momenteel voordoen met zelfsturende auto’s en chatbots. Een nieuwe AI-winter is daardoor allerminst uitgesloten. 

Door: Bert Landman

AI_Ontwikkeling 202301.pdf