Politie onderschept opnieuw massaal crimineel berichtenverkeer

Een grootschalige internationale operatie (Trojan Shield) heeft opnieuw tot in detail zicht gegeven op de versleutelde communicatie van criminele organisaties. Vanaf oktober 2019 werd in deze operatie op grote schaal berichtenverkeer van criminelen onderschept en meegelezen. Dit gebeurde via de cryptocommunicatiedienst ANOM, die overheidsdiensten zelf ontwikkelden en beheerden. De Australische politie (AFP) en de FBI namen hierin het voortouw.

Binnen operatie Trojan Shield was een prominente rol weggelegd voor FBI, AFP, de Zweedse politie en de Landelijke Eenheid van de Nederlandse politie. Zij werkten nauw met elkaar samen. In totaal namen aan deze operatie 16 landen deel. Miljoenen berichten van criminele groepen werden onderschept en vervolgens geanalyseerd en geduid aan de hand van gespecialiseerde software. Via ANOM werd in minstens 45 verschillende talen gecommuniceerd over zaken als de handel in drugs, wapens, munitie en explosieven, ram- en plofkraken, gewapende overvallen en, niet in de laatste plaats, liquidaties. De meeste berichten waren in het Nederlands, Duits en Zweeds.

Miljoenen euro’s
Op basis van de informatie uit de onderschepte berichten vonden de afgelopen weken in verschillende landen acties plaats. Zo hield de politie in Nederland tot nu toe 49 verdachten aan, werden 25 drugslocaties (productie-, opslag- en tableerlocaties) opgerold en nam de politie onder andere grote hoeveelheden drugs, 8 vuurwapens en ruim 2,3 miljoen euro in beslag. Bij een reeks politieacties gisteren, zijn in heel het land verschillende aanhoudingen verricht en diverse doorzoekingen gedaan.

Blind vertrouwen in cryptocommunicatie
Al eerder lieten internationale politie- en justitiediensten zien dat criminelen niet kunnen vertrouwen op berichtenverkeer via cryptocommunicatiediensten. In de onderzoeken naar de cryptocommunicatiediensten Encrochat (juli 2020) en Sky ECC (maart 2021) slaagde de politie er in mee te lezen over de schouders van een groot aantal criminelen. Na de ontmanteling van Sky ECC beleefde ANOM een opmars. Honderden criminele samenwerkingsverbanden maakten er uiteindelijk gebruik van. Criminelen waren in de veronderstelling dat de dienst veilig was en prezen het onderling aan als hét platform waarvan je gebruik moest maken, omdat het absoluut betrouwbaar zou zijn. Niets bleek minder waar.

Technisch hoogstandje
In Nederland was tijdens dit onderzoek een grote rol weggelegd voor de Landelijke Eenheid. Het onderzoek gebeurde onder het gezag van het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie.
De Landelijke Eenheid van de politie heeft voortdurend een belangrijke rol in dit soort internationale onderzoeken vanwege haar ervaring met cryptocommunicatie en haar specialisaties op het gebied van cyber, intelligence en tactiek. Voor deze grootschalige operatie ontwikkelde de Landelijke Eenheid innovatieve software waarmee miljoenen berichten kunnen worden geanalyseerd en geduid. Deze software werd beschikbaar gesteld aan Europol, zodat deze dienst de data kon analyseren. De uitkomsten stelde Europol beschikbaar aan andere landen.

Identificatie criminele gebruikers
Bij dit onderzoek lag de focus van de Landelijke Eenheid op het identificeren van de criminele gebruikers met behulp van gespecialiseerde software. ‘Hierdoor krijgen we steeds meer zicht op de bodem van de vijver van de internationale, zware georganiseerde criminaliteit. We zien steeds meer verbanden en hebben criminele netwerken nu nog scherper in beeld. De miljoenen onderschepte berichten zijn een verrijking voor de schat aan informatie die we al hadden verzameld in de onderzoeken naar Encrochat en Sky ECC. Het bewijs voor talloze lopende onderzoeken op het gebied van ondermijnende criminaliteit stapelt zich op en wordt sterker. We konden zware misdrijven voorkomen met informatie uit de berichten én er ligt immens veel informatie over zware georganiseerde criminaliteit waar de politie nog niet van af wist’, aldus Jannine van den Berg, politiechef Landelijke Eenheid.

Operatie Trojan Shield is een ongekende klap voor criminelen over de hele wereld. De politie zoekt steeds weer nieuwe, innovatieve manieren om criminelen een stap voor te zijn. Ook na deze actie gaat het opsporen, afbreken en vervolgen van criminele organisaties onverminderd door.