Wouter Hoeffnagel - 24 april 2019

Kabinet kondigt maatregelen aan om cyberspionage tegen te gaan

Het kabinet komt met een reeks maatregelen over cyberspionage door buitenlandse overheden tegen te gaan. Zo wordt gewerkt aan een investeringstoets, die buitenlandse overnames van en investeringen in Nederlandse techbedrijven toets op nationale veiligheidsrisico's. Ook wordt het toezicht op studenten en onderzoekers uit risicolanden aangescherpt.

Dit kondigt minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid aan in een brief gericht aan de Tweede Kamer. Grapperhaus noemt onze open samenleving en open economie een groot goed dat beschermd moet worden. "Een open economie en vrijhandel liggen sinds jaar en dag aan de basis van het Nederlandse verdienvermogen. Dit brengt ons namelijk de noodzakelijke financiering, schaalvoordelen, uitwisselen van talen en kennis en essentiële concurrentieprikkels. Dit is een grote kracht en heeft van Nederland als relatief klein land een wereldspeler gemaakt waar het gaat om kennis, innovatie, handel en investeringen", aldus de minister.

Digitalisering en geopolitieke verschuivingen

Tegelijkertijd verandert echter de wereld, wat ook gevolgen heeft voor de Nederlandse open samenleving en economie. Enerzijds is de wereld in een hoog tempo gedigitaliseerd en zijn geopolitiek, economie en veiligheid steeds meer met elkaar verweven geraakt. Zo zijn nieuwe digitale technologieën belangrijker of zelfs onmisbaar geworden voor het functioneren van de maatschappij.

Anderzijds vindt een heropleving van machtspolitieke concurrentie tussen staten plaats, die verschuivingen binnen het geopolitieke speelveld teweeg brengt. "Door globalisering is sprake van groeiende economische interactie, internationalisering van arbeidsmarkten en productieprocessen en liberalisering van het vestigings- en investeringsbeleid. Dit biedt meer mogelijkheden voor (heimelijke) verwerving van Nederlandse technologie en bedrijven", aldus Grapperhaus.

"Nieuwe spelers hebben het wereldtoneel betreden en traditionele bondgenootschappen verdwijnen of veranderen van samenstelling. Staten proberen daarbij op steeds assertievere wijze hun eigen belangen te behartigen waardoor bestaande verhoudingen veranderen. Daarbij hanteren zij in toenemende mate andere regels, normen en waarden dan die waaraan Nederland en de internationale (westerse) gemeenschap zo gewend zijn geraakt."

Voorbeelden

In de brief noemt Grapperhaus verschillende voorbeelden die de toenemende hoeveelheid cyberspionage onderschrijven:

  • De verstoring van een spionageoperatie van de Russische militaire inlichtingendienst GRU in april 2018 door de MIVD en AIVD.
  • Het opleggen van sancties door de Europese Unie wegens vermoedelijk betrokkenheid van Iran bij vijandige acties op Europees grondgebied. Deze sancties werden mede op voordracht van Nederland opgelegd.
  • Het optreden van het kabinet naar aanleiding van berichten over rapportages die de attaché Religieuze Zaken van de Turkse ambassade in Nederland, die tevens voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland is, aan de Turkse overheid stuurde over vermeende banden die Nederlandse organisaties en burgers zouden onderhouden met de Gülenbeweging.
  • Signalen die de Nederlandse overheid heeft ontvangen van burgers die zich zorgen maken over hun familieleden in Xinjiang, die door de Chinese overheid onder druk worden gezet om persoonsgegevens te delen.

Maatregelen

Om cyberspionage door buitenlandse overheden te bestrijden komt het kabinet met een reeks maatregelen. Hierbij wordt ingezet op:

  • Het via een vaste systematiek in kaart brengen van veiligheidsbelangen beschermd moeten worden, welke dreiging uitgaat vanuit statelijke actoren en hoe de weerbaarheid kan worden vergroot.
  • Verbetering van de informatiepositie en informatiedeling tussen en met gelijkgestemde partijen, zowel op nationaal als internationaal niveau. Deze informatiedeling helpt tijdig zicht te krijgen op potentiële dreigingen en deze te kunnen duiden.
  • Het verhogen van het bewustzijn over de dreiging die uitgaat van statelijke actoren, onder meer bij inkopers, ambtenaren, gemeenten, vitale infrastructuur, CEO’s en richting het publiek. Ook wordt op nationaal en internationaal niveau geoefend met het identificeren van en reageren op statelijke dreigingen, onder meer door oefeningen uit te voeren.
  • Een integrale onderzoeksagenda en kennisontwikkeling op het gebied van weerbaarheid tegen statelijke dreigingen
  • De verdere ontwikkeling van verdedigings- en afschrikkende maatregelen. Denk hierbij aan de inzet van diplomatieke middelen, de verdere ontwikkeling van een effectief diplomatiek responskader in samenwerking met internationale partners en een verkenning van een registratieplicht voor lobbyisten. Ook zet Defensie in de Defensienota en het Nationaal Plan in op het versterken van haar capaciteiten op het gebied van inlichtingen, cyber en contra-hybrid.
  • Het op orde brengen van het instrumentarium om economische veiligheid te borgen tegen nationale veiligheidsrisico’s. Uitgangspunten hierbij zijn maatwerk, proportionaliteit en aandacht voor de verschillende belangen van betrokkenen.
  • De Nederlandse Cybersecurity Agenda die in april 2018 aan de Tweede kamer is verzonden, de Internationale Cyberstrategie en de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS). Als onderdeel hiervan wordt onder meer geïnvesteerd in het versterken van de weerbaarheid van digitale processen, het realiseren van een robuustere infrastructuur en de digitale slagkracht van de overheid verder vergroot.
  • Internationale samenwerking in lijn met de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie op het gebied van onder meer samenwerking in EU- en NAVO-verband, accurate informatieuitwisseling, het bevorderen van de internationale rechtsorde, het afschrikken van statelijke bedreigingen via bondgenootschappen zoals de NAVO.

De volledige brief van minister Grapperhaus is hier te vinden.

Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024 Trend Micro BW BN week 10-11-13-14-2024
Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024