Redactie - 22 februari 2019

Innovatie draait om zelflerend vermogen organisatie

Innovatie draait om het lerend vermogen van een bedrijf, zo besluit Suze van der Meulen, innovatiemanager bij PWN, ons gesprek. Het thema ‘leren’ komt dan ook meerdere malen in ons gesprek, direct en indirect, terug. Hoe de organisatie leerde om een innovatieklimaat te omarmen, hoe Van der Meulen bij andere innovatiemanagers op bezoek ging om te leren van hun praktijk. Falen bestaat daarom niet in de ogen van Van der Meulen: ‘Je kan altijd wat leren. Als je maar durft te doen.’

Innovatie had nog geen centrale plek binnen de organisatie voordat Van der Meulen verantwoordelijk werd voor dit onderwerp. De nadruk lag vooral op het vlak van vernieuwing in watertechnologie. De belangrijkste bron van het drinkwaterbedrijf is namelijk het IJsselmeer, waardoor zuivering een veel ingewikkelder proces is dan als het water uit de grond wordt gehaald. Dat heeft minder zuivering nodig. Overigens beheert PWN ook ruim 7.359 hectare aan natuurgebieden tussen Zandvoort en Bergen. Ook in natuurbeheer werd vernieuwd, maar dat was minder bekend.

In 2016 veranderde dat met de aanstelling van Van der Meulen als innovatiemanager. ‘We willen als organisatie wendbaarder worden en daarom houd ik mij nu bedrijfsbreed bezig met innovatie. Dat betekent dat we niet meer alleen kijken naar vernieuwing van watertechnologie, maar ook naar bijvoorbeeld sociale, product-, dienst-, proces- en keteninnovaties.’

Technologie verandert continu

Ondanks dat Van der Meulen als innovatiemanager niet kon teruggrijpen op ervaringen met een PWN-breed innovatieproces van voorgaande innovatiemanagers, neemt ze zelf de nodige ervaring met innovatie mee. Voorheen was ze namelijk binnen PWN projectleider, programmamanager en businessanalist bij de IT-afdeling. ‘Technologie verandert natuurlijk snel en continu en in technologie worden projecten ook eerder agile aangepakt. In 2014 organiseerden we bijvoorbeeld de eerste hackathon, een hele andere manier van innoveren.’

Toen Van der Meulen in 2016 begon met haar nieuwe functie, ging ze aan de slag met drie pijlers. Ten eerste ging ze op zoek naar het ideale innovatieproces: welke stappen moeten gezet worden om tot een goede innovatie te komen? Ten tweede was er de wens om een innovatieklimaat te creëren. Met andere woorden: een organisatie waar ruimte bestaat om te innoveren. Niet als doel op zich, maar om bij te dragen aan de doelen van PWN. Als laatste kreeg Van der Meulen de opdracht mee om ook daadwerkelijk innovatieve projecten op te zetten op verschillende thema’s. 

Leren van andere innovatiemanagers

Voordat ze aan de slag ging, wilde ze leren van andere innovatiemanagers. Ze ging het gesprek aan met innovatiemanagers van onder andere KPN en Heijmans over het innovatieproces, welke leerpunten deze managers zelf ervaren hadden en welke innovaties ze ontwikkeld hadden. Daarna stelde ze haar eigen innovatieproces op, maar het is vooral experimenteel: ‘We kijken wat nu past bij de situatie, maar als die verandert, dan moet het proces ook kunnen meebewegen.’

Om een innovatieklimaat te creëren, was het voor Van der Meulen belangrijk dat medewerkers, partners én klanten hun idee kwijt kunnen én dat die ideeën ook daadwerkelijk snel kunnen worden opgepakt. Daarom heeft Van der Meulen een innovatie-netwerkomgeving gecreëerd. Een van die omgevingen is een fysieke netwerkomgeving waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, van elkaar kunnen leren, elkaar kunnen inspireren en vooral kunnen samenwerken. De netwerkomgeving heet: Field Lab 3D Makerszone met een daarin het Innovatielab Water & Natuur.

Van elkaar leren, elkaar inspireren en ontmoeten

De Makerzone, gevestigd in Haarlem, is gericht op de makerswereld in vernieuwende technologieën, zoals IoT, 3D-printing, drones, blockchain, datascience en virtual reality/augmented reality. Startups, studenten, zelfstandigen, partners zoals KPN en Accenture, en PWN-medewerkers komen samen in deze ruimte om samen tot ideeën te komen, te ontwikkelen en te leren. Afgelopen vier jaar organiseerde PWN samen met andere partners de Makathon Smart Solutions voor Water & Natuur.

‘Het idee is om een vraagstuk neer te leggen, waarover verschillende teams nadenken en binnen drie dagen met een proof of concept komen waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe technologie. Een vraagstuk in een van de makathons ging over het volgen van bezoekers in onze duingebieden’, vertelt Van der Meulen. De duingebieden worden steeds drukker bezocht en dat is mooi, maar soms kan het wenselijk zijn dat bezoekers op een vriendelijke manier een andere richting op te sturen, bijvoorbeeld in het broedseizoen.

Bezoekers volgen door sensoren

De makathons leidde tot meerdere proof of concepts (poc), waarbij gewerkt werd met verschillende nieuwe technologieën zoals sensoren, 3D-printing, blockchain, artificial intelligence (AI) en drones. De teams zijn qua samenstelling heel divers in leeftijd en kennis. Een poc dat nu verder wordt uitgewerkt, stelde voor om sensoren te plaatsen in de duingebieden en via een IoT-netwerk de data over te brengen naar het datateam van PWN. Dat team zet de data om naar bruikbare informatie. Daarvoor werkt PWN samen met de 3DmakersZone en aangesloten partners.

‘KPN levert de Speedtech sensortechnologie. Eerst zijn de sensoren getest in het lab. Het idee werkt, maar het bereik bleek nog niet goed genoeg. Ook de batterij bleek niet sterk genoeg. Deze uitdagingen zijn inmiddels opgelost en nu worden de sensoren officieel in het duingebied geplaatst om verder te experimenteren. Nu gaan we de data verzamelen en kijken wat we daarmee kunnen doen.’ Dit project nam tot nu toe ongeveer een jaar in beslag, waarbij alle betrokkenen niet fulltime aan deze opdracht werkten.

Van der Meulen is blij met de doorlooptijd van een jaar voor projecten waar deelnemers niet fulltime aan werken. ‘Elke innovatie heeft zijn eigen dynamiek’, beseft Van der Meulen. ‘We herkennen steeds vaker de stappen die we kunnen nemen om processen te versnellen.’ Andere innovaties zullen echter tijd blijven vragen: ‘In natuurbeheer willen we de natuur de ruimte geven en dan kan je het effect pas na een lange tijd, soms zelfs tien jaar, meten.’

Innovatie moet ook geïmplementeerd worden

Ook PWN-medewerkers moeten ruimte en tijd krijgen om mee te kunnen in innovaties. ‘Als innovatiemanager is het soms lastig om projecten te doen die erg vooruitlopen op de organisatie. Daarom doen we sommige projecten buiten de organisatie om, zodat we stappen kunnen maken. Maar uiteindelijk moet het natuurlijk geïmplementeerd worden in de organisatie en als dat lukt, dan is dat echt gaaf. Dat geeft echt voldoening.’

Om medewerkers mee te krijgen, krijgen ze dus ruimte om zelf met ideeën te komen, maar bijvoorbeeld in het geval van blockchain was het belangrijk dat eerst basiskennis over deze technologie werd aangeleerd. ‘We zagen dat veel mensen geïnteresseerd waren, maar zonder precies te weten hoe het in elkaar stak. Daarom organiseerden we een masterclass, waarna we met de betrokkenen hebben nagedacht over hoe we blockchain konden inzetten voor het drinkwaterbedrijf.’

‘Uit de voorstellen die zijn ontstaan, heeft de interne innovatieboard een keuze gemaakt voor het volgen van assets om voor elke partij in de keten transparantie te creëren waar een asset zich bevindt en uit welk materiaal een asset bestaat. Bij de pilotgroep zijn Accenture, een leverancier, een aannemer, een startup uit de Makerszone, de 3DmakersZone zelf en een PWN-medewerker aangesloten. In een aantal weken werkten ze toe naar een werkende pilot en nu zijn de assets aan SAP gekoppeld. Ook dit project heeft ongeveer een jaar geduurd en hebben alle partijen enorm veel geleerd.’

Innovatie komt in het DNA te zitten

Van der Meulen is tevreden met de resultaten die ze tot nu toe heeft behaald. Het feit dat Makerszone op zichzelf staat en mensen daar zelf initiatief nemen, geeft haar voldoening. ‘Dan zie je dat innovatie in het DNA komt te zitten en dat vind ik heel gaaf.’ Maar innovatie gaat er dus niet om dat alles goed gaat. ‘Het mag fout gaan, als je maar durft te beginnen en als je maar durft te beginnen vanuit chaos of op onbekend terrein. Je leert van projecten die niet goed gaan en dan weet je wat je de volgende keer anders moet doen. We innoveren niet om het innoveren, maar om alles in dienst te stellen van een uitstekende drinkwaterkwaliteit en de ontwikkeling en het onderhoud van onze prachtige natuurgebieden.’

Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024 Trend Micro BW BN week 10-11-13-14-2024
Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024