Redactie - 29 mei 2018

Zijn de grenzen van onze technische infrastructuur in zicht?

Zijn de grenzen van onze technische infrastructuur in zicht? image

Begin deze maand waarschuwde Hans de Jong, president van Philips, dat het tekort aan technisch personeel al een serieus probleem is. Zeker de beperkte beschikbaarheid van ICT-vaardig personeel remt de digitale revolutie af. VNO-NCW en MKB-Nederland onderstrepen die boodschap en stellen dat het meer is dan een alleen een probleem voor werkgevers; het geldt voor de hele maatschappij. Onze maatschappij kan alleen functioneren bij de gratie van een goede en robuuste technische infrastructuur.

Afgelopen maanden werd bekend dat er huizen worden opgeleverd, terwijl de aansluiting voor gas, elektriciteit en water pas maanden later wordt gerealiseerd. Nieuwe kopers kamperen vele maanden in hun woning omdat de technici er niet zijn om die huizen aan te sluiten. Deze schaarste betreft zowel lokale installateurs als nutsbedrijven zelf. Onze minister heeft het plan de komende jaren een miljoen huizen te gaan bouwen. De grote vraag is of we de vakmensen hebben om dit überhaupt te kunnen realiseren. Nog los van de wilde plannen rond het afkoppelen van gas, de explosie in elektriciteitsgebruik mogelijk te maken (warmtepompen, elektrische auto’s) en digitalisering van onze samenleving te realiseren.

Het digibet

Juist in de van oorsprong typische alfa-domeinen zoals zorg en onderwijs dringt de digitalisering met rasse schreden voort. Digitale vaardigheid wordt een conditio sine qua non: een volstrekte voorwaarde om je werk te kunnen doen. Voortschrijdende automatisering, kunstmatige intelligentie en data-wetenschap worden essentiële onderdelen van elk beroep. Van loodgieter tot maatschappelijk werker, van docent tot politiefunctionaris en van ambtenaar tot ondernemer.

Net zoals je op school het alfabet leert om te kunnen lezen en schrijven, zou je het ‘digibet’ moeten kennen – als dat er was – om in de digitale wereld te kunnen lezen en schrijven. Iemand die dat digibet niet kent, is dan een adigibeet, net zoals mensen die het alfabet niet kennen analfabeten heten. Maar helaas is de verkeerde term voor digibeet – een digitaal niet vaardig persoon – ooit in het leven geroepen door een kennelijke adigibeet . . .

War on talent

Twee jaar geleden schreef ik een blog over de groeiende ‘War on Talent’. Technische studies zaten toen weer voorzichtig in de lift. Die groei maakt echter bij lange na het verlies niet goed, dat de afgelopen 20 jaar in het technisch onderwijs is ontstaan. En dat geldt voor alle mogelijke technische beroepen, van bouwvakker tot elektricien, van ingenieur tot architect en van monteur tot chirurg. Technische vaardigheden, zowel van hand als geest, die we hard nodig hebben om onze op techniek gebaseerde maatschappij met al haar (bijna) onzichtbare technische voorzieningen draaiende te houden.

Techniek, software en algoritmes zijn de bouwstenen voor onze digitale maatschappij. Daar horen datacenters bij die alleen kunnen werken als er een constante aanvoer is van elektriciteit. In en om Amsterdam is dat al een serieuze discussie: hebben we de komende decennia nog wel voldoende (betrouwbare) elektriciteit om de gewenste digitale groei te kunnen realiseren? Toevalstroom zoals wind en zon is absoluut geen stabiele bron voor het zeker stellen van een constante digitale nutsvoorziening. Nieuwe centrales en hoogspanningsnetten vragen echter zeker 10 tot 20 jaar om dit te plannen en te realiseren.

Technische infrastructuur

Een technische infrastructuur valt niet op als die goed functioneert. Waterleiding, gas, elektriciteit en riolering zijn onzichtbare gemakken zonder welke onze maatschappij direct zou stilstaan. Nutsvoorzieningen die we twee eeuwen geleden gingen ontwikkelen en momenteel tot de beste van de wereld behoren. We vergeten vaak hoeveel vernuft, geld en arbeid dat ons die afgelopen twee honderd jaar heeft gekost om dat allemaal aan te leggen en te laten functioneren.

Veel politici en bestuurders beseffen niet dat die infrastructuur ‘even’ veranderen, zoals van het gas afgaan, iedereen elektrisch laten rijden en onze huizen vergaand isoleren, een inspanning van vele decennia en vele honderden miljarden euro’s is. Niet alleen planologisch een grootse uitdaging maar een uitdaging die vele duizenden goed opgeleide technici vraagt. En de knellende vraag is dus of we er daarvan nu en straks wel voldoende hebben.

Kondratiev

We lezen (weer) berichten dat jonge technici uit meer dan tien banen kunnen kiezen als ze van school afkomen. Dat blijkt uit een onderzoek van het CBS over de arbeidsparticipatie van jongeren tussen 2015 en 2017. Van de mbo’ers heeft 91 procent betaald werk en jongeren met een technische achtergrond hebben ook vaker een vast contract. Werkgevers willen ze gezien alle schaarste immers niet graag kwijtraken. Eind jaren negentig hadden we zo’n zelfde schaarste toen mobiele telefonie en het internet zich in razend tempo ontwikkelden.

De internet-bubbel maakte daar een einde aan, maar toen waren we in een heel andere fase van de 50 jarige economische Kondratiev-cyclus. Toen gingen we na een overspannen markt aan het einde van economische hoogtijdagen, eerst een recessie en daarna door de – daar logisch op volgend – financiële crisis een depressie in. Daar is nu geen sprake van: we zijn door de depressie heen en een nieuwe economische golf heeft zich aangediend, die als het verleden ons niet bedriegt weer vijftig jaar zal gaan duren. Zie ook mijn blog uit 2013 ‘een blik in de toekomst met Kondratiev’ waarbij 2015 als economisch omslagjaar werd aangegeven.

Andere tijden

Vijftig jaar geleden hadden we ook zo’n omslagpunt waarbij elektronica, de auto en het vliegtuig de drijvers waren voor een nieuwe economische periode. Op dat moment kwam echter ook de babyboomgeneratie van na de oorlog op de arbeidsmarkt beschikbaar. In de jaren zeventig kregen we zelfs een verdringing van ouderen die via vervroegde uittreding en vroeg pensioen het bedrijfsleven verlieten, om de jeugdwerkeloosheid terug te dringen.

Maar het zijn nu totaal andere tijden, er is geen babyboom meer. Integendeel, het aantal geboortes is de afgelopen decennia zelfs achtergebleven. Nederland krijgt er de komende vijf jaren een half miljoen banen bij maar wie die gaan invullen, is onduidelijk. In de VS zien we al dat ouderen tegen hun pensioen wordt gevraagd langer aan te blijven om te helpen in deze (technische) schaarste te voorzien. En voor veel ouderen geldt dat zij vaak nog gezond en geïnteresseerd genoeg zijn om bij hun werkgever te blijven, zowel als medewerker als als coach en mentor om de met moeite verworven jongeren snel up en running te krijgen.

Schaarste

Schaarste heeft altijd invloed op de economie en leidt tot hogere lonen, meer vaste contracten en betere arbeidvoorwaarden. Gelukkig zorgt de ‘varkenscyclus’ ervoor dat aankomende leerlingen prima begrijpen waar straks voldoende werk is en we zien de toestroom naar technische opleidingen flink groeien. Echter de vergrijzing van (technische) docenten is daar ook een probleem aan het worden. We zien dat ook hier aankomend gepensioneerden wordt gevraagd om langer te blijven.

Ouderen blijken steeds langer nodig en langer werken is economisch een prima remedie. Veel ouderen en werkgevers worden daar ook meer en meer enthousiast over. We mogen ons economisch gelukkig prijzen dat we als samenleving veel ‘gezonder ouder’ worden en dus – onverwacht – de komende jaren in die nieuwe arbeidsbehoefte te kunnen (blijven) voorzien.

Door: Hans Timmerman, CTO Dell EMC Nederland

Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024 Trend Micro BW BN week 10-11-13-14-2024
Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024