Platformen en afsprakenstelsel

De groei van consumptie van informatiediensten versus zelf alle hardware en software te kopen, installeren en gebruiken, heeft het gebruik van de term ‘platform’ populair gemaakt. Alle diensten zijn tegenwoordig te leveren via een platform, een PaaS, een platform als een service op basis van een cloud operations model, dat wil zeggen schaalbaar, flexibel en pay-as-you-use.

Maar ook platformen kunnen voor een vendor lock-in zorgen; immers als al jouw data en toepassingen op dat ene platform staan, is migratie naar een ander platform lastig en zelfs vaak niet eens (meer) mogelijk binnen een redelijke termijn.

Het is als het bouwen van een mooi interieur in een huurappartement: als je ooit wilt verhuizen, kun je er weinig van meenemen. Want het platform is immers niet van jou, je huurt het slechts tijdelijk. Dit maakte het mogelijk dat er monopolies van grote informatieplatformen – publieke clouds – zijn ontstaan die inmiddels de regels en flexibiliteit in de markt dicteren. En omdat het bijna onmogelijk is om je daar geplaatste data uit weg te migreren, zijn het eigenlijk Hotels Californië: ‘you can check out whenever you want, but you can never leave’.

Ecosystemen

Tegenwoordig spreken sommigen ook liever over ecosystemen waar, door het gebruiken van afsprakenstelsels, geen monopolie (meer) mogelijk is. En je daardoor makkelijker kunt bewegen van het ene platform naar het andere platform. Dat betekent wel dat er dus afsprakenstelsels moeten zijn die deze flexibiliteit kunnen bieden. En we zien de afgelopen jaren inderdaad dit soort afsprakenstelsels of ‘foundations’ ontstaan om hier invulling aan te geven.

Het is een set van afspraken die de deelnemers samen hebben vastgelegd om de samenwerking, zekerheid en uitwisseling te garanderen. Dit betekent afspraken over beheer, ontwikkeling, technische functionaliteiten, beveiliging en privacy. Alle deelnemende en erkende aanbieders voldoen aan deze afspraken waardoor het mogelijk is een netwerk van dienstaanbieders te creëren die onderling met elkaar concurreren terwijl de gebruikers vrijheid hebben te kiezen welke dienst ze van wie willen gebruiken.

e-Herkenning

Een voorbeeld van zo’n afsprakenstelsel is eHerkenning, de opvolger voor DigiD voor bedrijven. Een inlogsysteem voor bedrijven om betrouwbaar en veilig zaken te doen met de overheid. Het is intussen een robuust gestandaardiseerd inlogsysteem dat door allerlei commerciële partijen kan worden gebruikt in hun oplossingen en dienstverlening. Meer dan 160.000 gebruikers loggen jaarlijks meer dan 1,7 miljoen keer in op de webdiensten van ruim 130 dienstverleners.

De beheerorganisatie van eHerkenning (Logius) beheert sinds 1 oktober 2012 het afsprakenstelsel en doet de controle op en het monitoren van de naleving van het stelsel. Daar hebben genoemde platforms hun succes aan te danken. Iedereen kan eenvoudig meedoen, zaken met elkaar delen en uitwisselen op het platform. Daardoor oefent het platform een grote aantrekkingskracht uit op vragers en aanbieders.

Qiy

Ook Qiy is een prachtig voorbeeld van een afsprakenstelsel. Een honderd procent Nederlands initiatief! De visie van Qiy is dat de positie van de mens in de digitale wereld hetzelfde moet zijn als die in de fysieke wereld: iedereen moet eigenaar zijn van diens persoonlijke data. Hun missie is om mensen (weer) controle te geven over hun eigen persoonlijke gegevens en hen te faciliteren daar zelf slimme dingen mee te doen. Dat wil zeggen dat zij zelf nieuwe data kunnen genereren en zelf kunnen bepalen welke derde partijen die mogen gebruiken.

De non-profit Qiy Foundation werkt samen met overheid en marktpartijen aan een onafhankelijk internationaal afsprakenstelsel gericht op het delen van gegevens onder regie van het individu. Gemeenten Rotterdam en Boxtel zijn voortrekkers bij het Qiy Afsprakenstelsel. Ondertussen hebben ook Leiden, Den Haag, Schiedam en een aantal andere grote overheidspartijen zich aangesloten.

De gehele governance van de Qiy Foundation is erop gericht de onafhankelijkheid te bewaken en erop toe te zien dat partijen die infrastructuur en applicaties implementeren op basis van het Afsprakenstelsel, zich hier ook aan houden. Dat gebeurt door autonome Regional Authorities in ieder land.

Ecosysteem

Het ecosysteem dat is gebaseerd op het Qiy Afsprakenstelsel bestaat uit drie lagen. Allereerst het routeren van data onder regie van het individu en dat zijn in principe organisatorische, juridische en technische afspraken welke worden beheerd door de onafhankelijke Qiy Foundation. Vervolgens het zogenaamde Trust Framework, dat de feitelijke routering regelt. De ‘trust’ ontstaat doordat de infrastructuur aan de markt wordt aangeboden door gelicenseerde serviceproviders.

Tenslotte de apps en applicaties die gebruikmaken van de beschikbare regels en infrastructuur. Iedereen die zich aan de spelregels houdt, kan apps en applicaties ontwikkelen die door serviceproviders kunnen worden gekoppeld op de infrastructuur. Je kunt Qiy als antwoord zien op de monopolie van de grote Amerikaanse en Chinese social media platformen: laten we weer zelf eigenaar worden van onze persoonlijke informatie.

Digitaal bezit

De afgelopen maanden heb ik eerder over de Open Source afsprakenstelsels als Cloud Foundry en EdgeX Foundry gesproken. Die gaan over de eigenaarschap van de software die je intern wenst te gebruiken voor je informatiediensten of je infrastructuur. En dus de basis zijn voor je onafhankelijkheid van zowel bedrijven als overheden. Niet alleen als burger de baas zijn over je eigen data, maar ook als bedrijf het intellectueel eigenaarschap van zowel je data als je software bezitten, is een uitdaging geworden.

We hebben in de afgelopen decennia langzaam ons digitale bezit laten overnemen door slimme, gratis en wereldwijde sociale en cloud-platformen. Innovatieve bedrijven die ons diensten aanboden, zó aantrekkelijk en schijnbaar zó goedkoop, dat we vergaten ons eigen databezit te koesteren. En intussen te weinig te beseffen hoeveel onze eigen data eigenlijk waard is. Terwijl de ons geboden diensten slechts een minimale beloning zijn voor de grote waarde van onze ingebrachte data.

Daarnaast wordt met de groei van data, het verplaatsen van data steeds lastiger. Dus waar je data is, daar moet je verplicht je diensten afnemen. En als dat ergens ver weg in een afgelegen cloud is, wordt dat dus verplichte winkelnering bij die cloudprovider. Onder het recht van het land waar je data staat. Gewoon eigenaar zijn van je lokaal geplaatste data, gebruik van open standaard platformen en publieke afsprakenstelsels zijn zo gek nog niet…

Door: Hans Timmerman, CTO Dell EMC Nederland