MASSAAL DIGITAAL ……. maar waarom eigenlijk?

Digitalisering bij de overheid gaat heel vaak om efficiency – en dat vind ik jammer. De essentie draait namelijk om iets veel wezenlijkers: er kan een volledig andere relatie tussen de overheid en de burger ontstaan. Door digitalisering kan informatie makkelijk en snel gedeeld worden en is het eenvoudig om mensen ‘en masse’ te betrekken bij het inrichten van hun eigen leefwereld.

Laatst las ik met veel interesse de blog van digicommissaris Bas Eenhoorn. In het artikel sprak hij zich uit tegen de wijze waarop onze overheid op digitalisering inzet: die is in zijn ogen te zeer gericht op het verbeteren van processen. ‘De mens centraal stellen’ , of zoals we bij Decos zeggen: ‘Put People in the lead’, iets wat toch heel voor de hand ligt, gebeurt veel te weinig. Het gevolg is dat veel digitaal aangeboden dienstverlening complex is en daardoor slecht gebruikt wordt. “Wat nu absoluut nodig is, is dat we bij de overheid ruimte geven om vanuit het perspectief van de burger de vernieuwingen aan te pakken,” aldus de digicommissaris.

Een goed idee
Ik ben het volstrekt met Eenhoorn eens. De overheid is momenteel op veel terreinen aan het digitaliseren. De Belastingdienst was één van de eersten die digitaal gingen, met een voor overheidsbegrippen vernieuwende, eenvoudige en eerlijke slogan: ‘niet leuker maar wel makkelijker’. En zo ervaar ik het ook.

De belastingdienst is nu ook direct te benaderen via Mijnoverheid.nl, ‘ons’ digitale kanaal met de overheid. Een goed idee dit digitale kanaal, hoewel het lang heeft geduurd om van het eenrichtingsverkeer-landweggetje (een zeer beperkte berichtenbox) een snelweg met meerdere banen te maken.

Agile samenwerking
Over het algemeen werkt en denkt de overheid nog erg ‘inside out’. Projecten worden met behulp van een masterplan aangevlogen, met aan de basis een business case waarbij vooral gelet wordt op de kostenvoordelen van de overheidsorganisatie en de tijdswinst voor ambtenaren. Ik vind dat dit 180° anders moet. Zet altijd de kwaliteit van de dienstverlening naar de burger centraal. Doe dit door projecten niet zo zeer te bedenken maar te laten ontstaan door agile teams met hierin de overheid, de zakelijke markt en de burgers. Agile teams die dus met en voor burgers creëren en ontwikkelen.

Laatst was ik weer in India, waar we veel digitaliseringsprojecten doen met de overheid. In veel opzichten loopt de digitale dienstverlening in India achter op die in Nederland, maar ik ervaar dat de overheid in India wel meer bereid is om te experimenteren via Publiek Private Samenwerkingen. Een mooi voorbeeld waar de Nederlandse overheid van kan leren!

De mens centraal
Even terug naar de basis van het idee achter het overheidsprogramma: Waarom massaal digitaal? Volgens mij willen ‘burgers’ geen diensten afnemen van een externe instantie die ‘overheid’ heet, maar zou de overheid een publieke organisatie moeten zijn die mensen op een democratische manier faciliteert om hun eigen leefwereld (wijk, gemeente, land) naar eigen inzicht te kunnen creëren. Digitalisering maakt zo’n faciliterende overheid heel goed mogelijk: dankzij online omgevingen mensen kunnen heel eenvoudig en snel hun informatie vinden, contacten leggen en in actie komen. En als de overheid niet faciliteert en participeert ..... dan passeren we de overheid en creëren we zelf. Een goed voorbeeld hiervan is het burgerinitiatief in de wijk waarin ik woon. We hebben een Whatsapp-groep aangemaakt ten behoeve van buurtpreventie. Werkt perfect!

Als de overheid mensen meer toegang en invloed geeft met behulp van digitale overheidsdiensten, komt de burger echt centraal te staan en kan hij, gezamenlijk met de overheid, een goede leefomgeving helpen creëren.

Auteur: Bert Hendriks, commercieel directeur bij Decos