War on talent

Vorig jaar september meldde de pers dat de Technische Universiteit Delft de groei aan nieuwe studenten maar net aan kon. Waren er in 2005 ruim 13.250 studenten ingeschreven, eind 2015 waren dat er inmiddels 20.053 geworden, ruim 50% meer. Ook in Eindhoven en Twente groeide het aantal eerstejaars met ruim 10%, terwijl dat landelijk slechts 1 á 2 procent was. Technische studies zitten duidelijk in de lift, hard nodig ook gezien de flinke daling die de jaren daarvoor heeft plaatsgevonden.

In 2005 ging minder dan 20% van de studenten techniek studeren, intussen is dat alweer zo’n 30% geworden. Belangrijk, omdat techniek in alle sectoren steeds belangrijker wordt om processen en producten te ontwerpen, te produceren en te onderhouden. We leven in een maatschappij die meer en meer van techniek afhankelijk is. Het slimme huis, de slimme auto, de smart city en onze cloud gebaseerde social media en communicatie-wereld is gebaseerd op moderne techniek.

Derde industriële revolutie
Afgelopen week had ik bij de TU Delft een lunch met jonge studenten, samen met enkele andere alumni waarmee ik ruim dertig jaar geleden studeerde. Doel was hen de mogelijkheid te geven met ons over beroepskeuze en toekomst te spreken. De vroegere afdeling Elektrotechniek is intussen een multidisciplinaire faculteit elektrotechniek, wiskunde en informatica geworden. Begrijpelijk, want alle drie de richtingen hebben veel gemeen met elkaar.

Techniek, software en algoritmes zijn onlosmakelijk de bouwstenen van onze informatiemaatschappij. En energie- en informatienetwerken zullen eveneens meer en meer overlap krijgen. Ik heb hierover eerder geschreven naar aanleiding van het boek ‘De derde industriële revolutie’ van Jeremy Rifkin. Onze maatschappij moet een solide kennisbasis hebben om onze voortgang en welvaart op dit gebied te borgen. Met nieuwe toepassingen van informatietechniek en duurzame energievormen in elke branche.

War on talent
In heel Europa bestaat een achterstand op het gebied van technische opleidingen. Al sinds 2005 waarschuwen vele personen tegen de achterstand die we daardoor op het gebied van techniek dreigen op te lopen. De Fin Pekka A. Viljakainen, oud-executive van het informatiebedrijf Tieto, en sterk betrokken bij de verdere digitalisering van Europe, heeft daar zelfs een community ‘No Fear’ voor opgezet. Zijn stelling is dat we als Europa niet achter hoeven te lopen, mits we (blijven) zorgen voor goed technisch onderwijs.

De komende decennia hebben we in Europa miljoenen technische jongeren nodig om onze maatschappij verder vorm te geven. Jongeren die de kennis en basisvaardigheden moeten hebben om onze nieuwe, slimme wereld inhoudelijk vorm te geven. De infrastructuren te ontwerpen en te bouwen. Onze digitale producten te installeren en onderhouden. En het begrijpen van de kunstmatige intelligentie die ons gaat omringen, voor wanneer er storingen zijn. Zonder techniek staat onze maatschappij nu al stil; over tien jaar zal die technische afhankelijkheid nog groter zijn.

Techniek is de basis van welvaart
In ‘de techniektroonrede’ die heer Van Pernis, voorzitter van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs enkele jaren geleden hield, verhaalde hij over de basis van de Gouden Eeuw: superieure robuuste zeewaardige schepen, navigatiesystemen en bewapening maakten het mogelijk dat we succesvol handel konden drijven. Zonder robuuste techniek geen handel en zonder handel geen welvaart. Dat gold toen en dat geldt nog steeds.

De afgelopen decennia is veel techniek onzichtbaar geworden voor de gebruiker. Telefonie, het internet, software en kunstmatige intelligentie liggen verborgen onder een paar eenvoudige knoppen of apps. Het wordt wel eens de ‘wet van behoud van ellende’ genoemd: hoe eenvoudiger men het voor de gebruiker maakt, hoe kwadratisch complexer het wordt dat te ontwerpen. En voor die verborgen complexe techniek geldt helaas: ‘uit het oog, uit het hart’.

Minder uitbesteden?
De afgelopen decennia hebben we veel technische ontwikkeling uitbesteed aan landen waar dit goedkoper kon. Daarmee verdween eveneens veel basiskennis, omdat wij dat niet meer zelf hoefden te doen. En terecht, waarom iets zelf doen, als het elders goedkoper kan… Maar die tijd is langzaam aan het veranderen. Als we processen automatiseren en de lonen wereldwijd hoger zijn geworden, is uitbesteden niet meer zo evident. Een automatisch proces is hier net zo duur als in India of China. En deskundige softwareontwikkelaars zijn in India intussen net zo duur als hier.

Met de komst van nieuwe applicatie-ontwikkeltechnieken en het gebruik van micro-services, daalt de behoefte aan grote complexe applicaties en stijgt de vraag naar meer kleinschalige softwaretoepassingen. Sneller en makkelijker te maken. Vandaag het idee en morgen in productie. Zo eenvoudig, dat met minimale training iedereen deze functies voor zijn eigen proces kan ontwikkelen. Met automatische test- en productieplatformen die de apps uitrollen naar de gebruikers. Waarom dat nog ver weg laten doen?

Samenwerking
Maar dat stelt wel eisen aan een minimale hoeveelheid kennis en vaardigheden om deze lichtvoetige platformen voor de business en organisatie te kunnen opzetten, te onderhouden en hierbij support te geven. Dat wil je het liefst met eigen mensen en in je eigen taal. Bij succesvolle, digitaal georganiseerde bedrijven bestaat het personeelbestand voor een belangrijk deel uit technisch geschoolde personen die het geautomatiseerde informatiesysteem doorontwikkelen, beheren en veilig houden. En die mensen zijn niet uitbesteed, maar actief in huis aanwezig.

Businessmensen en engineers moeten, om succesvol te zijn, intensief samen werken. Hoe succesvoller business en techniek samenwerken, hoe succesvoller het bedrijf. Zowel wat betreft de Digitale Transformatie die het doormaakt, als het uiteindelijk succes in de markt. Als business en techniek niet samen ‘een biertje kunnen drinken’, zal de digitaal noodzakelijke agility er nooit komen. Dat stelt ook eisen aan CIO en CTO, zij moeten hun coaching-rol voor het bedrijf goed kunnen invullen. En meehelpen de – helaas complexe – techniek (be)grijpbaar voor de gebruikers te maken om succesvolle business te maken. Alleen in nauwe samenwerking zullen ze uiteindelijk succes hebben. Dat is nu het geval, maar was al in de Gouden Eeuw niet anders.

Door: Hans Timmerman, cto EMC Nederland