Een goede CIO prikt door de trends heen

De vakpers staat bol van trends op IT-gebied. “Maar, laten we af en toe ook even stilstaan bij wat organisaties op dit moment nodig hebben, of waar ze aan toe zijn.”

Dat is de boodschap van José de Leeuwe -Wisniewski, interim ICT-directeur. In haar rol heeft ze de afgelopen jaren veel verschillende bedrijven van binnenuit leren kennen. Wat ze daar heeft gezien en nog steeds dagelijks tegenkomt in de praktijk, sluit lang niet altijd naadloos aan bij de 'trends van dit moment'. Ze ziet organisaties worstelen met de manier waarop de verschillende rollen binnen IT ingevuld moeten worden in de praktijk en hoe de rol van de ICT-manager of CIO er uitziet.

“Dat platte ordinaire infrastructurele stuk hebben we ondertussen wel gehad, daar hoeven we het niet meer over te hebben. 'Dat werkt wel', lijken veel mensen te denken, maar zo is het dus niet”, ziet De Leeuwe. “De organisaties waar ik kom, hebben dat onderdeel zeker niet altijd tot in de puntjes geregeld. Ik kom bij bedrijven waar ik geen bereik heb, bedrijven die nog niet in de cloud zitten of bedrijven die problemen ondervinden met WiFi op de werkplek. Over dat soort dingen moeten we blijven nadenken. Het respect voor het oude vak dat vroeger automatisering werd genoemd, moet niet met een soort dedain worden afgeschreven. Het is nog steeds een vak en het moet nog steeds gebeuren.”

De veranderaar
Het CV van José de Leeuwe telt heel wat pagina’s. Ze is al een loopbaan lang actief op het breukvlak van management en ICT. Haar carrière bracht haar onder andere bij de Nederlandse Spoorwegen, IBM, Ingenieursbureau Amsterdam, Ernst & Young, BULL Benelux, de Friesland Bank en VolkerWessels. Soms in dienst, soms onder de vlag van haar eigen Leeuwis Coaching B.V.. “De veranderaar, dat is de rol die ik als interim manager vaak kan en mag spelen. Daar word ik diep in mijn hart ook blij van. IT-organisaties van beheer naar regie brengen. Ik heb geen zitvlees en ik ben niet zo van de automatische piloot. Er moet iets gebeuren, iets veranderen. En ik vind het heel leuk om steeds weer andere organisaties te zien.”

De Leeuwe vertaalt en versimpelt, dat is wat haar werk leuk en uitdagend maakt. “IT blijft een lastig vak met al z’n vaktermen. Toch moet je een voorzitter van de raad van bestuur in normaal Nederlands op één A4 inzichtelijk kunnen maken wat je van plan bent, anders krijg je geen toestemming voor een investering. Daar kreeg ik op een gegeven moment lol in en dan merk je dat je gaat groeien. Zo ben ik in het vak gerold. Het is ook een kwestie van kansen krijgen, kansen benutten en dicht bij jezelf blijven. Goed naar een organisatie kunnen kijken en brengen waar die organisatie op dat moment behoefte aan heeft. Dat is de kunst van het vak. En dat is dus niet per definitie de trend van 2015. Ik draai inmiddels al een tijdje mee en heb al heel wat thema’s voorbij zien komen die 'hot'zijn. Maar zelden kijken we terug op hoeveel van die trends daadwerkelijk zijn beklijfd en noodzakelijk zijn gebleken. De kunst is om als CIO steeds door die trends heen te prikken en aan te blijven sluiten op wat een organisatie op dat moment nodig heeft. En soms is dat juist het oude vakwerk van automatisering.”

Waar een organisatie staat, is heel divers, zo weet De Leeuwe uit de praktijk. “Kijk bijvoorbeeld eens naar Booking.com, geweldig wat ze daar doen. Maar ik trof onlangs ook een hele traditionele IT-afdeling aan, met een systeembeheerder en een netwerkbeheerder die servers in rekken schroeven en zelf een netwerk bouwen. Dat bestaat ook nog steeds. Er is in de afgelopen dertig jaar heel veel bijgekomen, maar daar is niet per sé iets anders voor in de plaats gekomen. Daardoor is er een heel breed spectrum ontstaan. De oude manier van werken zit er soms ook nog steeds in.”

Mensen blijven zitten
De Leeuwe hoort vaak om zich heen dat er niet genoeg mensen te vinden zijn op de arbeidsmarkt. Daar stelt ze kritische vragen bij. “Is het echt zo dat we de juiste mensen niet kunnen vinden, of heeft het ook te maken met het feit dat de zittende mensen niet in beweging komen? In een project waar ik nu mee bezig ben, vragen wij om functionele beheerders: mensen die het leuk vinden om de regie te voeren. Die kan ik lastig vinden op de arbeidsmarkt. Ondertussen willen de zittende mensen niet weg op de plek waar ze zitten. Als dat op kleine schaal al zo is, gebeurt het op grote schaal ook. De zittende mensen bewegen niet. Ze bewegen niet tussen verschillende bedrijven en ook niet tussen verschillende functies binnen één bedrijf.”

Daar ligt voor De Leeuwe bij haar opdrachtgevers altijd weer een mooie rol weggelegd. “Je moet de mensen in beweging zien te krijgen, enthousiasmeren. Het helpt ook als je als organisatie duidelijk en eerlijk communiceert: dit is de verandering waar we doorheen gaan, voel jij je daar nog wel senang bij? Mensen mogen of moeten daar dan zelf hun keuzes in maken en ik vind het heel stoer als ze dat ook daadwerkelijk doen. Ik ken bijvoorbeeld systeembeheerders die heel erg goed zijn en dat werk ook graag willen blijven doen. Deze mensen moet je niet gaan vragen om de regie over leveranciers te gaan voeren of een team te gaan managen. Dat vereist hele andere competenties. Zo iemand kun je beter helpen om binnen of buiten de organisatie dit werk te blijven doen. Toch zijn er ook mensen die ergens al 20 jaar werken en niet weg willen, maar ook niet mee willen of kunnen veranderen. Het is een verandermanagementproces waar je doorheen moet.”

Het is soms net alsof we de traditionele IT omgeving gaan frustreren omdat ze niet goed genoeg zouden zijn om de regiegesprekken te kunnen voeren, merkt De Leeuwe. “Je moet systeem- en netwerkbeheerders niet frustreren omdat ze geen regievoerders zijn. Niet iedereen is daar geschikt voor, het vereist hele andere vaardigheden. Maar de mensen die de techniek beheersen zijn goud waard. We hebben ze nodig en we zullen ze nodig blijven houden, binnen of vanuit een leverancier. Goede netwerkarchitecten die in staat zijn om te tekenen en in te richten blijf je nodig hebben, dat is een hele waardevolle rol.”

De CIO
Ook binnen de rol van CIO ziet De Leeuwe dat er regelmatig verkeerde verwachtingen ontstaan. Want welke competenties maken iemand nu eigenlijk een goede CIO? Denken organisaties daar wel voldoende over na? En is het überhaupt mogelijk dat één persoon alles kan wat er van een CIO verwacht wordt? “Ik zeg wel eens voor de grap: Wil de echte CIO opstaan? Zoveel zijn het er namelijk niet, die de volledige portefeuille van een CIO hebben. Ik vraag me ook af of dat wel kan. Bij de CIONET bijeenkomsten in Brussel proberen ze altijd een CIO of the year te nomineren. Daarbij kijken ze al naar drie verschillende rollen: de techniek en infrastructuur, de kant van bedrijfsprocessen en het effect van de technologie op een strategie. Kan dat allemaal in één persoon zitten, of moeten we erkennen dat er in die CIO-rol allerlei verschillende rollen zijn ontstaan? Veel organisaties hebben hier nog geen antwoord op gevonden. Daar komt bij dat de plek van een CIO in een organisatie iedere keer weer een terugkerend thema is. Rapporteer je als CIO aan de CFO vanwege het geld, of aan de CEO vanwege de strategische impact van IT? Het heeft er ook mee te maken in welk soort segment een organisatie zit en welke volwassenheidsgraad ze hebben.

In de onderwijswereld ervaar ik dat informatie management en ICT nog vaak uit elkaar geknipt zijn. Eigenlijk zou dat één mechanisme moeten worden, om in de toekomst beter te kunnen voldoen aan de vraag. Als dat lukt, denk ik dat de CIO – als het zo blijft heten – in de toekomst een veel grotere organisatie om zich heen gaat krijgen. Niet alleen de technische kant maar ook alle andere aspecten. De CIO hoort dan ook echt thuis bij de raden van commissarissen, de raden van toezicht en de board. Dan is het echt een machtig vak, met een machtig spel.”