Visie Ramon Zanders, Yonder: Verschuivende kernactiviteiten
Het zijn turbulente tijden voor softwarebedrijven. Ze voeren momenteel op twee fronten strijd: aan de ene kant moeten ze voldoen aan een sterk veranderende vraag uit de markt, en wel nú, aan de andere kant moeten ze de voortrazende ontwikkelingen op (software)technologisch gebied zien bij te houden. De software die zijn het verleden hebben ontwikkeld, voldoet niet meer. De uitkomst van die strijd op twee fronten is zeer ongewis. Om te overleven kunnen zij beter voor één front kiezen. Dan is de vraag: wat is hun werkelijke kernactiviteit?
Dit dilemma zie je natuurlijk bij bedrijven over de hele linie. De eerste jaren na de oprichting draait alles rond het marktidee: het gat in de markt, het spannende softwareproduct, enzovoort. Als alles goed gaat volgt daarna groei, er wordt nagedacht over de ‘unique selling points’ en er komt een solide strategie. Gaandeweg raakt een bedrijf gevangen in beleid, regels, functiebeschrijvingen, enzovoort. Het management staat voor de uitdaging verder te groeien, maar in de praktijk worden bedrijven meegezogen door de huidige situatie: het voldoen aan de vragen van de klant, waardoor de innovatie in het gedrang komt.
Veel Nederlandse softwaremakers zijn in de economisch florerende jaren negentig groot geworden. Het geld kon niet op en het optimisme over de mogelijkheden van IT en van het opkomende internet kende geen grenzen. Het was bijna een aanbodgestuurde markt en bij softwareleveranciers leefde het idee dat het toevoegen van steeds meer functionaliteit ervoor zou zorgen dat de klant graag met de software zou blijven werken. Hoe meer functies, schermen, tabellen, koppelingen, etc., hoe beter. Maar de vraag of al die functionaliteit ook werkelijk nodig was en ook echt in de praktijk gebruikt werd, kwam niet op. Het begrip ‘gebruikservaring’ was in die tijd nagenoeg onbekend, alles draaide om functionaliteit, dus deze bedrijven zijn niet anders gewend.
Die tijd is niet meer. De afgelopen tijd hebben consumenten zich razendsnel een geheel nieuwe manier van werken met IT eigen gemaakt, dankzij zeer eenvoudig te gebruiken smartphones en tablets en vooral: apps. Zij hebben nu gemerkt hoe snel en intuïtief software kan zijn en dat verwachten zij ook steeds meer op hun werk. Dit zorgt voor een enorme turbulentie in de markt voor professionele software, doordat IT-bedrijven worstelen met de gebruikerservaring die nu geëist wordt. Het gevolg is dat softwarebedrijven steeds meer problemen krijgen met het leveren van producten waaraan de gebruikers daadwerkelijk behoefte hebben. Tegelijk zorgt de snelle technologische ontwikkeling die hieraan ten grondslag ligt voor problemen: kunnen IT-bedrijven de stortvloed aan nieuwe (software)technologieën bijbenen? Hebben zij de nog wel de juiste kennis om de zakelijke eisen die aan softwareproducten worden gesteld, te combineren met een eigentijdse gebruiksbeleving?En zo niet: waar zijn de juiste mensen dan te vinden? Intussen zit de concurrentie – zoals start-ups en spelers uit andere markten met compleet nieuwe ideeën of groeiers die goed op de laatste ontwikkelingen inspelen – niet stil.
Veel softwarebedrijven staan nu voor twee uitdagingen. Eén: het op de markt brengen van software die ook echt aansluit bij de behoeften van de beoogde gebruikers. En twee: het produceren van het softwareproduct zelf, volgens de nieuwste ontwikkelmethodieken en -inzichten, en gebaseerd op de laatste technologie. Wat is dan de kernactiviteit van het softwarebedrijf?
Als het om softwareproducten gaat, denk ik dat de kracht van de meeste softwareleveranciers ligt op het gebied van het op de markt brengen van de software. Zij kennen hun markt immers door en door en zij weten wat er bij hun klanten speelt. Het op de markt brengen van softwareproducten is in dat geval de kernactiviteit. En het produceren van softwareproducten dan? Dat is de laatste jaren steeds meer het werk van specialisten geworden. Specialisten die bovendien steeds moeilijker te vinden zijn. Softwareleveranciers zijn daarmee aangeland op het punt dat de productie van software steeds meer inspanning vergt en dat het erg moeilijk is om ontwikkelaars met de juiste kennis te vinden. Die productie is voor softwarebedrijven eigenlijk geen kernactiviteit meer en kan in principe dus worden uitbesteed aan een echte specialist. Maar kan dat ook werkelijk? Ligt het niet voor de hand om gewoon ontwikkelcapaciteit in te huren?
Inhuren van extra ontwikkelaars lijkt misschien aantrekkelijk, maar het is geen oplossing. Het neemt het fundamentele (kennis)probleem niet weg, het kost veel tijd en inspanning om afzonderlijke ontwikkelaars tot een team te vormen voor een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering. Een van de vele ontwikkelbedrijven in een ver land inschakelen? Capaciteit genoeg, maar ook geen oplossing, want zo’n bedrijf neemt geen verantwoordelijkheid voor het resultaat. Bovendien is, zoals de ervaringen inmiddels uitwijzen, het op deze manier uitbesteden complex en moeilijk te managen.
Wat dan wel? Uitbesteden aan een specialist die op basis van kennis en ervaring wél de volledige verantwoordelijkheid neemt en een softwareproduct levert dat in alle opzichten aan de verwachting van de gebruiker voldoet. Kennis en ervaring zijn niet genoeg, ook betrouwbaarheid is een absolute voorwaarde. Betrouwbaarheid in de zin van op tijd en binnen budget, waarbij de kwaliteit voorop blijft staan. Kortom, een specialist die uitbesteding als een strategisch partnership ziet.
De software-industrie wordt nu in hoog tempo volwassen. Het is een kwestie van tijd voor je deze sector kunt vergelijken met, bijvoorbeeld, Apple die de productie uitbesteedt of de creatieve industrie in Hollywood. Geen enkel bedrijf daar doet nog alles zelf. Allerlei specialistische bedrijven dragen bij aan de productie van de film. De succesvolle mediabedrijven zijn de bedrijven die in staat zijn om creatieve ideeën te koppelen aan wat aanslaat bij het publiek. En dat geldt ook voor het succesvolle softwarebedrijf van de toekomst.
Ramon Zanders is directeur van TSS-dochter Yonder
