De techniektroonrede

Vorige week las onze Koningin in de Ridderzaal de jaarlijkse troonrede voor. Midden in de Kondratieff winter, waarin onze economie zich dit decennium bevindt, zijn bezuinigingen en het ‘even wat minder hebben’ aan de orde van de dag. Maar als de financiële schulden, die we de afgelopen decennia hebben opgebouwd, over enkele jaren werkelijk zijn afgelost, zal ook de economie zich weer herstellen.

Dat gebeurt immers al eeuwen in herhalende economische golfbewegingen. Maar nieuwe groei van een economie is altijd gebaseerd op de dan ter beschikking staande techniek. Die zorgt ervoor dat er vaardigheden en middelen zijn om nieuwe economische activiteiten te ontplooien. Zonder techniek zijn er weinig mogelijkheden tot economische activiteit en handel en staat alles stil!

Vernuftige ontwerpen
Een aantal weken voor de ‘echte’ troonrede las de heer Van Pernis, voorzitter van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs KIVI NIRIA, de techniektroonrede voor. Hij pleit voor een mentaliteitsverandering: “We moeten af van het idee dat Nederland enkel een handelsland is. We hebben onze welvaart niet alleen aan slim handelen te danken, maar ook aan vernuftige ontwerpen.”

En daar heeft hij helemaal gelijk in. Onze gouden eeuw werd mogelijk gemaakt door de uitmuntende techniek die we in die tijd ontwikkelden en konden inzetten. Niet alleen met onze superieure schepen konden we de wereld veroveren, maar ook dankzij betere kanonnen, buskruit en navigatiemiddelen. Dankzij windmolens, dijken, sluizen en stuwen hielden we thuis de voeten droog en bouwden we de welvaartstaat op.

Technische bakermat
Eeuwen lang is elke nieuwe economische golf gebaseerd op het voordeel van nieuwe technieken, waarmee landen een voorsprong konden nemen in hun handel en industrie. Nederland heeft een rijke historie aan technische vindingen. Zoals in de techniektroonrede werd vermeld: de microscoop, de duikboot, het slingeruurwerk, de condensator, de telescoop, het cardiogram, de kunstnier, de flitspaal, de compact disc en wielklem. Zelfs de boekdrukkunst is een Nederlandse uitvinding.

Daarmee is het idee dat techniek onbelangrijk is en we alleen handelaren, juristen en managers nodig hebben een fabel. Techniek is de bakermat voor elke nieuwe economische golf en wie de beste techniek heeft en inzet, neemt de leiding. Gebrek aan techniek en technische kennis is een voorbode voor een achterblijversrol. Als Nederland hebben we dat in het verleden ook een paar keer meegemaakt en raakten we onze welvaart in enkele decennia helemaal kwijt.

War on talent
Als we op dit moment naar de ‘Staat van de Techniek’ kijken in ons land, dan stemt die niet hoopvol. Studenten kiezen het liefst ‘zachte’ vakken die als minder moeilijk worden ervaren. De komende jaren zal ook een gevecht om technisch talent gaan losbarsten, niet alleen in Nederland maar in heel Europa. Deze ‘War on Talent’ wordt door diverse organisaties al enkele jaren voorspeld, maar heeft nog weinig aandacht gekregen van onze bestuurders en politici.

De ontwikkelingen rond Cloud Computing, Big Data en digitale Trust en Security voor onze informatiemaatschappij gaan in sneltreinvaart. We moeten echter wel de technici hebben die dat in ons land kunnen implementeren en in bedrijf nemen en houden. Pas daarna kunnen we – met die dan geïnstalleerde techniek – als geen ander handeldrijven en onze welvaart voortstuwen.

Langetermijnvisie
In een eerdere blog heb ik gesproken over het bruisende technische ondernemerschap dat op de TEDxBinnenhof te zien was. Nederland ligt logistiek gezien op een globaal knooppunt van internet (informatie) en elektriciteit (energie). We kunnen als Nederland weer potentiële VOC-tijden tegemoetzien als we onze technische vaardigheden inzetten om dit knooppunt als geheel verder te ontwikkelen.

Maar dan moeten we wel voor ogen hebben hoe we onze nieuwe informatiemaatschappij moeten inrichten, hoe we daar gezamenlijk ons geld kunnen verdienen en dit rechtvaardig gaan verdelen. Dat vraagt langetermijnvisie en geen gekibbel over snelle successen. Dit hebben we de afgelopen tien jaar helaas te veel gezien in Den Haag, met zelfingenomen en eigenwijze politici die niet eens in staat waren een vierjarige periode succesvol af te sluiten – laat staan een decennium lang consistent beleid uit te voeren.

Ik hoop dat we terugkeren naar stabiele politiek, die wél decennia vooruit kan en wil kijken en een maakbaarheid voor ogen heeft van een nieuwe Gouden Eeuw. En een politiek die wil investeren in de technische basis voor deze potentiële welvaart. Want, zoals de voorzitter van KIVI NIRIA stelt: “Juist bij tegenspoed is het prettig een stevige technische basis te hebben!”

Hans Timmerman, CTO bij EMC Nederland