Uitvindingen en innovaties: timing is geen toeval!

Op 31 mei kwamen zo’n 200 EMC-klanten samen om meer te horen over alle innovaties die we enkele weken geleden op EMC World in Las Vegas presenteerden.  Al napratend kwamen we op het vraag waarom juist op dit moment een golf van innovaties door de IT-wereld gaat.  Zelfs als je midden in het vakgebied staat, is het bijna niet meer bij te houden. Maar wat is de reden dat dit juist nu allemaal gebeurd?

Mijn gedachten gingen terug naar de tijd dat ik werkte bij de Stichting Toekomstbeeld der Techniek en bezig was met toekomst verkennende studies en bijbehorende publicaties. Verkennen en niet de toekomst voorspellen, want dat laatste is voor weinigen weggelegd.  Vanuit de historie en nieuw ontwikkelde technologie – dat is dus ‘kennis van en over de techniek’ – proberen scenario’s door te rekenen om inzicht te krijgen in wat op termijn mogelijk zou kunnen worden.  Enerzijds historische parallellen trekken, anderzijds potentiële disrupties onderkennen. Hierbij is een historisch perspectief van belang, want wie zijn verleden niet kent, is gedoemd dezelfde fouten van vroeger te moeten herhalen. Anderzijds is het belangrijk te begrijpen welke ingrijpende uitvindingen zijn gedaan die mogelijk nieuwe technieken en producten opleveren voor innovaties.

Want uitvindingen en innovaties hebben veel met elkaar te maken. De Russische geleerde Kondratiev heeft daar begin vorige eeuw veel onderzoek naar gedaan. De Kondratiev-golven van de economie  – opbloei en recessie -  zijn wel zijn bekendste daarvan.  Echter hij had nog meer interessante conclusies getrokken.

Toevallige uitvindingen
Het blijkt dat in tijden van voorspoed er veel uitvindingen plaatsvinden.  Er is ruimte voor veel nieuwe kennis over wetenschappelijke en technische mogelijkheden. Er is voldoende budget voor research. De economie draait op hoge toeren.  We vinden zaken uit waarvan de maatschappelijke relevantie nog niet kunnen overzien.  Soms zelfs ‘toevallige’ uitvindingen, ook wel serendipiteit genoemd.  Dat is feitelijk ‘het vinden van het ongezochte’, toevallige ontdekkingen  zoals penicilline, de diode en de laser.  Industrieel levert dit een golf van patenten op en de kennis wordt in de laboratoria op de plank gelegd.

In tijden van tegenspoed wordt het onderzoeksbudget beperkt. De economie draait slecht en er staan ondernemers op die mogelijkheden in de markt zoeken om geld te verdienen. De nieuwe technieken, nu in handen van ondernemers, worden creatief omgevormd tot innovatieve producten.  Toepassingen die voorheen niet mogelijk waren maar nu – weliswaar met vallen en opstaan – opeens maatschappelijk bruikbaar worden.  Zoals de penicilline een scala van antibiotica zou opleveren, de diode tot transistor en IC-chip leidde en de laser onder andere de CD en DVD opleverde.  Recessie is goed voor innovaties.  Schaarste brengt ondernemers tot creativiteit, hetgeen leidt tot innovaties, veelal op basis van uitvindingen uit de vorige, overvloedige periode.  n met die innovaties wordt een nieuwe periode van bloei mogelijk.

In onze IT-wereld zien we momenteel hetzelfde gebeuren. SUN zei begin jaren negentig al: ‘het netwerk wordt de computer’.  Helaas was de techniek er niet om dat toen al mogelijk te maken.  Er waren basisuitvindingen als het internet en TCP/IP, virtualisatie op goedkope X86-chips, nieuwe programmeerplatformen als Spring en Ruby voor nodig om de innovatie van cloud computing werkelijk mogelijk te maken.  Allemaal uitvindingen van ruim een decennium geleden, toen de bomen economisch tot de hemel groeiden.  Wie herinnert zich de tijden van ‘New Economy’ niet meer, een economie die alleen nog maar zou groeien.

De huidige crisis heeft aangetoond dat de golven van Kondratiev nog steeds bestaan. Dat na uitvindingen de noodzakelijke innovaties komen om weer een periode van bloei mogelijk te maken.  Nieuwe producten en toepassingen die echter ook bestaande structuren zullen vervangen en vernieuwen. Het bekende ‘Creative Destruction’ van de econoom Schumpeter. Nieuwe business-modellen, nieuwe verdienmodellen, nieuwe bedrijven en nieuwe maatschappelijke mogelijkheden.

Net zoals in de energiewereld dominante energiebronnen elkaar opvolgden: na het hout kwamen kolen, dat werd opgevolgd door olie, waarna gas aan een opmars begon. Scenario’s via atoomenergie leiden vervolgens naar zonne- en getijde-energie als potentiële energiebronnen voor de toekomst.

Logische stap
De golf van verandering in de IT-wereld om ons heen past dus ook in historisch perspectief en geeft hoop voor de toekomst. Ik denk dat onze creativiteit te kort schiet om te ‘verzinnen’ hoe we over twintig jaar IT zullen toepassen in ons dagelijks leven. Maar als ik zie wat de afgelopen 20 jaar is gebeurd (internet, mobiele telefoon, sociale netwerken) dan is cloud computing een logische stap naar de volgende periode van bloei.  En is over 20 jaar cloud computing net zo gewoon als het internet nu is in vergelijking met het jaar 1990.
Dit geeft vertrouwen in de toekomst.  Vertrouwen dat het huidige, noodzakelijke  ‘wild waterraften’ waar ik in een vorige blog over sprak, straks weer zal overgaan in een rustiger en bevaarbaarder rivier.  We kunnen dan weer gaan bouwen aan een nieuwe periode van bloei.  Met weer onverwachte uitvindingen.  En zolang de overheid Kondratiev en zijn innovatieve ondernemers ‘gewoon’ hun werk laten doen, heb ik daar alle vertrouwen in.
 
Hans Timmerman (CTO EMC Nederland)