Interview Pieter Eelkman Rooda: ‘CIO speelt belangrijke rol bij turnaround’

Turnaround management is meer dan alleen reorganiseren. Het vereist een volledig andere manier van denken en werken in een organisatie. Omdat ICT een cruciaal onderdeel vormt van iedere organisatie, is de rol van de CIO bij turnaround management essentieel. Executive-People.nl sprak hierover met Pieter Eelkman Rooda, die op dit gebied uitgebreide praktijkervaring heeft.

“Turnaround heeft vaak een negatieve associatie, maar dat is niet terecht. Als je op tijd bent kun je het juist ook positief inzetten.” Pieter Eelkman Rooda heeft een uitgesproken mening over turnaround management. Hij is afgestudeerd als ingenieur aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, gespecialiseerd in operations research, het toepassen van kwantitatieve modellen ter voorbereiding en ter verbetering van managementbeslissingen.

In de loop der jaren heeft hij zijn expertise bij een breed scala aan bedrijven ingezet in diverse sectoren, van bouw- en maakindustrie tot de tv facilitaire wereld en ICT en telecom. Een aantal jaren geleden is hij het bedrijf Elrocim gestart, om zijn visie op turnaround management vorm te kunnen geven. Hierin werkt hij onder meer samen met hoogleraar turnaround management aan de universiteit Leiden Jan Adriaanse.

“Turnaround is een grootse verandering, maar het is niet hetzelfde als een reorganisatie. De vaste aannames die in een bedrijf gelden, worden niet alleen ter discussie gesteld, maar zijn na turnaround wezenlijk veranderd. Dat is bij een reorganisatie niet het geval. Dat kan een kleine verandering zijn, een verhuizing of het ontslaan van een paar mensen. Maar met saneren en mensen ontslaan is niet per definitie je bedrijf veranderd.”

Omzetstijging
Dat turnaround nog teveel geassocieerd wordt met snijden in de kosten vanuit een existentiële dreiging van de onderneming komt volgens hem omdat we in Nederland meestal te laat ingrijpen. “Turnaround zou moeten uitgaan van waardecreatie door omzetstijging, in plaats van alleen kostenbeheersing en snijden. Wanneer je te laat bent kun je vaak niet anders meer dan snijden en ontslaan, maar als je het planmatig vroegtijdig aanpakt hoeft dat helemaal niet. Ook zijn er teveel interimmers die het bij ontslaan laten. Maar dan begint het moeilijkste eigenlijk pas, want daarna begint de opbouwfase en die wordt te vaak nog onderschat. Net als overigens de eerste fase, het sturen op cash. Korte termijn besluitvorming op basis van cash dwingt je tot het maken van keuzes. Hierdoor worden in dit stadium de vaste aannames al direct ter discussie gesteld. Veelal de moeilijkste fase omdat de besluitvormers uit hun comfortzone raken.”

Veel bedrijven blijven hun problemen te lang ontkennen. “Een belangrijke indicator daarvoor is het verschijnsel dat je in die organisaties nooit echt antwoord krijgt op belangrijke vragen die je stelt. Als je goed luistert merk je dat er om het echte antwoord heen wordt gepraat. Dat is een duidelijke early warning voor problemen, vaak in combinatie met het gegeven dat dan wel uitgebreid wordt gesproken over waar ze allemaal druk mee zijn.”

“Ieder bedrijf kent een soort leemlaag, de haarlemmerolie waar alles gebeurt wat je nooit in procedures kunt vatten. Bij kleine reorganisaties verandert die lemen laag niet. Het bedrijf verandert niet, de sfeer verandert niet, en in essentie blijft alles hetzelfde. De aannames die het bedrijf doet blijven in essentie hetzelfde. Turnaround gaat letterlijk, met alle risico´s van dien, door die lemen laag heen en stelt alle oude aannames ter discussie. Er wordt wel eens gezegd dat je nooit een winnend team moet veranderen. Maar je kunt je afvragen of het winnende team in de huidige fase ook het winnende team is van de volgende fase.”

Bestaanscrisis
Bij turnaround kan niemand meer om IT heen. “Bij bedrijven waar iets aan de hand is blijkt in praktijk vrijwel altijd dat ook de ICT niet goed meer functioneert. Daarin bestaat wel een verschil tussen grote en kleinere bedrijven, omdat het bij kleinere bedrijven meestal minder goed op orde is dan bij de grotere bedrijven, maar ook daar kan veel worden verbeterd. Want organisaties hebben vaak de mond vol over ICT, maar in een bestaanscrisis wordt als eerste in ICT-investeringen gesneden.”

“Voor de CEO is het een ver-van-mijn-bed show, waarbij ICT alleen maar een kostenpost is geworden. In naam belijden ze het belang van ICT, maar als je er als turnaround manager binnenkomt blijkt dat vaak volstrekt niet waar te zijn. Het maakt dan een groot verschil of er en professionele CIO is, of iemand die het ´erbij doet´. Het feit dat er een CIO is aangesteld geeft al aan dat ICT als belangrijk ervaren wordt, en een volwaardige rol in de organisatie speelt. Maar ik heb onlangs nog meegemaakt dat ICT bij HRM zat.”

"Daarnaast is de rol van de CIO bij turnaround van wezenlijk belang omdat hij verantwoordelijk is voor de informatievoorziening. En daarbij gaat het niet alleen om de financiële informatie, de volledige informatievoorziening in een organisatie moet op orde moet zijn. Dat is een cruciale voorwaarde voor een geslaagde turnaround. Want in de beginfase is de juiste informatie nodig om de juiste beslissingen te nemen. En tijdens de turnaround is dit nog belangrijker, zeker als een slechte informatievoorziening aan de basis heeft gestaan van de teloorgang van de onderneming."

Het is volgens hem heel waardevol voor een CIO om vroegtijdig te onderkennen wanneer zijn organisatie niet meer voldoende bijdraagt aan de core business. En als ICT de core business is, is dat nog veel belangrijker. “Ook hier geldt: wees er op tijd bij. Dat doen teveel bedrijven niet. Het is daarbij van belang dat de CIO zich afvraagt of hij op voldoende strategisch niveau kan meepraten in de organisatie, zodat ICT niet alleen als kostenpost wordt gezien.”

Een specifieke vorm van ICT zijn de social media. “Zij spelen een belangrijke rol bij een turnaround. Maak daar bewust gebruik van. Want bij turnaround is de communicatie cruciaal. Voor het verkondigen van de juiste boodschap horen alle kanalen erbij. Het is een integraal onderdeel, en niet alleen vanuit het idee ´laten we Twitter niet vergeten´. Er zijn weliswaar mensen die er niet in geloven, maar het is ju eenmaal onderdeel van onze maatschappij en er zijn veel mensen die het gebruiken. Zet het dan ook in.”

Pieter Eelkman Rooda gaat vanaf dit jaar een column schrijven over turnaround management op Executive-People.nl