Rijk besteedt ruim 1 miljard aan ICT

De ICT-commissie Elias heeft geen enkele moeite gedaan om een kosten-baten analyse te maken van de uitgaven van de Rijksoverheid en de Zelfstandige Bestuursorganen aan ICT. Toch was het in kaart brengen van de misgelopen financiële kosten een centrale onderzoeksvraag. Dit meldt Adriaan Meij (foto) van AME Research.

De commissie volstaat in zijn rapport van pagina 148 tot en met pagina 156 met geroddel over de mogelijke externe uitgaven van het Rijk plus eigen beheerkosten, maar komt daar niet uit. En heeft geen gericht onderzoek hiernaar geëntameerd. Elias weet niet hoeveel het Rijk verspilt. Hij weet niet eens wat verspilling is, daar is geen definitie van. Hij weet niet of het enkele tonnen, €1,3 miljard of €5 miljard is. 

Het is onbegrijpelijk dat de CIO Rijk er in het onderzoek dat twee jaar geduurd heeft niet voor gezorgd heeft dat er een degelijk financieel onderzoek naar baten, lasten, rendement en verspillingen in ICT voorhanden is. Daar zijn instrumenten genoeg voor.

Het rapport: “Niemand weet hoeveel de Nederlandse overheden aan ICT uitgeven. Daarom ook weet niemand hoeveel geld gemoeid is met mislukkingen. Een veilige schatting op grond van informatie van diverse deskundigen komt neer op 1 à 5 miljard euro verspilling per jaar – naar het oordeel van de commissie in alle gevallen een onaanvaardbaar hoog bedrag”.

Oud Rijks-inkoopdirecteur Eilander schat dat het Rijk jaarlijks €2 miljard uitgeeft aan ICT. De Algemene Rekenkamer kwam in 2011 ook op €2 miljard.  Er zijn andere ramingen.  Tijdens een inwerk-dag van de Commissie in januari 2013 heb ik de ICT uitgaven van de totale publieke sector in 2011 geraamd op €7,5 miljard, waarvan circa €3,4 miljard personele kosten en de rest externe bestedingen. En hierover een rapport gepubliceerd. 

Die berekening is gebaseerd op het model van de “total costs of ownership” zoals het bureau M&I Partners die toepast op gemeenten. M&I berekent dat de gemiddelde totale ICT kosten bij gemeenten per werkplek in 2013 €6.100 bedragen. Die berekening zit gedegen in elkaar en bestaat voor ongeveer de helft uit personeelskosten.  Die zullen bij Rijk en ZBO’s niet veel anders zijn. Ultimo 2013 werken er 108.836 FTE bij het Rijk. De rijksuitgaven aan ICT in 2013 bedragen dan €664 miljoen.  Daar komen naar schatting 80.000 FTE in de Zelfstandige bestuursorganen bij. In totaal gaat het dan bij Rijk + ZBO’s om 188.836 FTE en jaarlijkse totale kosten van eigendom van ICT van €1.152 miljoen. 

Het is absurd om te stellen, zoals de Commissie doet, dat de verspilling in een jaar groter is dan de totale uitgaven.  De Amerikaanse Standish Group stelt dat 15% van de ICT projecten mislukt. Ernst & Young berekende eerder dat 4% mislukt. Als wij aannemen dat 20% mislukt dan gaat het jaarlijks om €230 miljoen en dan kom je in tien jaar op €2,3 miljard. Dus nog veel te veel! Naar het rendement van de projecten is helemaal geen onderzoek gedaan. Gedetailleerd onderzoek naar de overheidsuitgaven aan ICT en naar het rendement daarvan voor de burger is dringend gewenst.

WK